|
Informatik
AMD procesorėt e ardhshėm Sipas hartave mė tė reja prodhuese interne prej AMD-sė mund tė shohim se cilat janė planet pėr procesorėt e tyre tė ardhshėm. Athlon XP i fundit nė bėrthamėn e Palomasė (bėrthamė prej 0,18-mikronė) do tė duhej tė mbajė shenjėn 2100+ dhe tė punojė nė 1,73 GHz. Pas kėtij do tė duhej tė shihen procesorėt nė bėrthamėn e re 0,13-mikronėshe (me emrin e kodit Thoroughbred). Ata do tė fillojnė prej shenjės 1900+ (1,6 GHz) dhe do tė shtohen pėr njėqind; 2000+ do tė punojė nė 1,667 GHz, 2100+ nė 1,733 GHz, 2200+ nė 1,8 GHz, 2300+ nė 1,867 GHz, 2400+ nė 1,933 GHz dhe nė fund 2500+ nė 2 GHz. Adobe Photoshop 7.0 Adobe prezentoi versionin e ri tė Photoshopit i cili do tė dalė nė dy variantet pėr sistemet mė tė reja operative tė Apple-it dhe Microsoftit. Photoshop 7.0 pėrmban vegla tė reja pėr pėrpunimin e fotografive, kurse risi e rėndėsishme ėshtė futja e veglės File Browser, e cila do tė duhej tė lehtėsojė dukshėm kontrollimin e fotografive tė shumta. Nė Adobe dhe Apple posaēėrisht theksojnė se ky do tė jetė versioni i parė i Photoshopit qė ėshtė plotėsisht i pėrshtatur pėr Mac OS X, qė do tė duhej dukshėm ti ndihmojė pranimit tė sistemit operativ Apple. Photoshop 7.0 do tė fillojė tė shitet nė muajin prill nė versionet pėr Mac OS X dhe Windows XP, kurse ēmimi (nė SHBA) do tė jetė 149 dollarė amerikanė pėr sendėrtim, gjegjėsisht 609 dollarė amerikanė pėr shfrytėzuesit e rinjė. X-Boxi nė Japoni Bill Gates edhe zyrtarisht shėnoi fillimin e shitjes sė konzolės X-Box tė Microsoftit nė Japoni, duke theksuar se si nė kompani kanė pėrgatitur rreth 250.000 konzola pėr fillim tė shitjes nė kėtė treg. X-Boxi nė Japoni shitet me ēmim prej 260 dollarė amerikanė, pėrderisa ēmimi i PlayStation 2 konkurrues ėshtė rreth 220 dollarė amerikanė, kurse GameCube i Nintendos 190 dollarė amerikanė. Edhe pse nė Microsoft presin shitje shumė tė mirė, ata nuk besojnė se do tė pėrsėritet suksesi i njėjtė sikur gjatė fillimit tė shitjes sė konzolave nė SHBA, kur vetėm pėr gjashtė javė arritėn tė shesin rreth 1,5 milionė copė konzola tė X-Boxit. MMS nė MSN Messenger Microsofti publikoi se nė programin e vet pėr kėmbim momental tė mesazheve MSN Messenger do tė pėrkrahė Multimedia Message Service (MMS). Nė bashkėpunim me kompaninė Logica, Microsofti ka ndėrmend tė bėjė urė e cila do tė mundėsojė kėmbimin e mesazheve multimediale ndėrmjet shfrytėzuesve tė aparateve mobilė tė cilėt mund tė pranojnė MMS mesazhe dhe programit tė vet pėr kėmbim momental tė mesazheve pėrmes Internetit apo Intranetit. Por, pėrfaqėsuesit e Microsoftit theksojnė se ky partneritet me kompaninė Logica dhe instalimi i pėrkrahjes pėr MMS nė MSN Messenger nuk do tė thotė se kompania patjetėr do tė pėrkrahė kėtė teknologji edhe nė tė ardhmen. RIMM4200 RDRAM Rambusi paralajmėroi nxjerrjen e versionit tė shpejtė tė memories sė vet RDRAM, e cila do tė sigurojė depėrtueshmėri prej 4,2 GB nė sekondė. RIMM4200 modulet memorike pėrmbajnė dy kanale tė depėrtueshmėrisė 2,1 GB/s, pėrderisa modulet e deritanishme shfrytėzojnė vetėm njė kanal tė depėrtueshmėrisė 1,6 GB/s, por mund tė shfrytėzohen nė ēift, me ēka depėrtueshmėria e pėrgjithshme rritet nė 3,2 GB/s. Pėr tė rritur depėrtueshmėrinė, modulet e reja shfrytėzojnė ēipe nė takt punues prej 1.066 MHz, pėrderisa versionet e deritanishme tė RDRAM ēipave punojnė nė 800 MHz. Modulet Rambus 4200 duhet tė dalin nė shitje nė kuartalin e dytė tė kėtij viti bashkė me Pentiumin e ri 4 i cili do tė rrisė shpejtėsinė e komunikimit me memorjen prej 400 nė 533 MHz. Macromedia Flash MX Macromedia prezentoi versionin e ri tė Flashit, me tė cilin dėshiron tė pėrfshin disenjimin e Web faqeve komplete, e jo vetėm pėrmbajtjeve multimediale shtuese. Flash MX ėshtė koleksion i veglave pėr pėrpunimin e Web faqeve dhe aplikacioneve, kurse duhet tė dalė kah mesi i marsit bashkė me versionin e gjashtė tė Flash Playerit. Shumica e funksioneve tė reja tė cilat janė shtuar nė Flash MX pėrfshin veglat e pėrmirėsuara pėr pėrpunimin e Web aplikacioneve, modulet pėr optimizimin e automatik tė pėrmbajtjeve tė dedikuara pėr aparatet mobile, playerin e instaluar multimedial, dhe komponentet mė parė tė definuara pėr ndėrtimin e ballinės shfrytėzuese. Flash MX do tė shitet me ēmim prej 499 dollarė amerikanė pėr versionin e plotė, gjegjėsisht 199 dollarė amerikanė pėr sendėrtim, pėrderisa Flash Player 6 ėshtė gratis. Inteli sjell tipin e ri Pentium 4 pėr laptop kompjuterė Inteli parajmėroi nxjerrjen e ēipit tė ri Pentium 4 pėr laptop kompjuterė. Pentium 4-M ėshtė prezentuar me perfomansat e shtuara tė baterive pėr kompjuterė mobilė. Kompania pohon se procesori mund tė sjellė surfim pa tel dhe pėrdorim tė video aplikacioneve pothuajse nė nivel tė desktop standardit. Gordon Graylish prej Intelit thekson se lidhja pa tel do tė ndryshojė mėnyrėn nė tė cilėn pėrdorim kompjuterėt tanė personalė, prandaj edhe thekson karakteristikat e pėrmirėsuara - kėmbimi transparent, i lehtė dhe i shpejtė i datotekave, transmetimeve multimediale pa ngarkim tė panevojshėm tė baterisė. Inteli ka cituar edhe raportin se shitja e laptopeve ka pėrballuar recesionin qė ka goditur PC industrinė. Sektori mobil ėshtė rritur pėr 7 pėrqind vitin e kaluar nė botė, ndėrsa shitja e kompjuterėve tė tavolinės ka rėnė pėr 7 pėrqind. Pėrgatiti: FIDAN BILALLI .
Hyrje
Tek shumica e atyre, qė shėtisin nėpėr Internet, lind dikur dėshira pėr tė pasur njė faqe tė vetėn.
Fillestarėt (sidomos ata qė s'dinė gjuhė tė huaja ose s'janė mėsuar me termat qė pėrdoren nė Internet) ju ngelet nė kėtė rast tė ngrejnė duart lart. Megjithėse ekziston tashmė shumė literaturė pėr kėtė temė, askush nuk do ja bėnte nder vetes tė lexojė njė libér 500-faqėsh, pėr tė mundur veē me shkruajtur shprehjen mė themeltare tė njė programuesi "Po ku ishi more ju!"
Ky tutorial ka si qėllim tė vendosė njė themel nė Teknikėn e Programimit me HTML, me qėllim qė fillestarėt ta kenė tė lehtė (pastaj qarshafėt e mėdhenj mund t'i lexoni prapėseprapė).
Nė parim vlen: HTML ėshtė e thjeshtė.
Me 20 komanda dhe me skeletin e duhur (shihni pėr kėtė edhe Links) mund tė bėhen gjėra tė mahnitėshme. Por pėr tė pėrpiluar njė faqe VĖRTETĖ tė bukur, qė njerėzit do ta vizitonin me qejf, janė para sė gjithash dy komponentė tė rėndėsishėm:
Idetė dhe materiali
Njė koncept tė cilin dėshironi tė ia paraqitni botės, ka mė shumė vlerė se sa pėrpunimi i tij teknik. O.k., le tė zhytemi tani nė kėnaqėsinė qė tė jep programimi me HTML. Ma besoni; ėshtė kėnaqėsi e vėrtetė [o.k., nė shumicėn e rasteve ;) ].
Tutoriali i merr gjėrat hap pas hapi, pėr tė siguruar qartėsi qysh nė fillim.
Rėndėsi kryesore ka qė ju tė eksperimentoni shumė!
Le tė fillojmė me Hapin 1.
(Njė hap i vogėl pėr ty, njė hap i madh pėr... . Budallallik, )
Hapi1 - Skeleti Shumica e "guidave pėr fillestarėt" janė po kaq domethėnėse sa edhe njė raport gabimi i Windows (Access Violation in Module 007-08/15-4711 - Aha, tani po, e kuptova!).
Nė shumicėn e rasteve as nuk shkruhet fare, se ku me i shkruajtur njėherė komandot e mallkuara tė HTML (unė nė fillim desha t'i shkruaj me Word (!)).
Pra: HTML nuk ėshtė asgjė tjetėr vecse tekst i thatė, neto, d.m.th. mė e mira do ishte tė pėrdorni Editorin mė se normal tė Windows (po, pikėrisht atė nė grupin e mjeteve me simbolin e bllokut tė shėnimeve).
Atje, pra, shkruhen nė njė skedar (file) tė gjitha komandat dhe nė fund skedari memorizohet me mbaresėn .html ose .htm. Kjo ėshtė e rėndėsishme, sepse nga mbaresa ėshtė nė gjendje shfletuesi (browser: Netscape/MicrosoftExplorer/Opera) tė dallojė, qė bėhet fjalė pėr njė skedar pėr Internet.
Rekomandim: Notepad (pra Editori) nuk e ka tė parashikuar memorizimin e skedarėve HTML (.htm ose .html). Pra, ju duhet qė tė ndryshoni vetė kėtė tek dritarja e memorizimit poshtė. Tek "Memorizo si" jepni "skedar.htm" dhe kujdesuni para memorizimit qė tek dritarja e tipit tė skedarėve tė jetė "All Files". Po s'e bėtė kėtė, editori nė mėnyrė automatike i shton emrit tė skedarit njė ".txt" nė fund, gjė qė con nė mosnjohjen e skedarit si skedar qė mund tė hapet nga shfletuesi.
Edhe dicka: Shkruajini tė gjitha komandat me shkronja tė vogla! Kjo ju kursen shumė punė mė vonė, besomani.
Dhe kėtu vijon Skeleti sipas tė cilit ndėrtohen tė gjithė skedarėt pėr Internet:
<html> <head> <title>TITULLI I FAQES</title> </head> <body bgcolor="#000000" text="#ffffff" link="#ff0000" vlink="#00ff00"> DHE KETU VENDOSET PERMBAJTJA!!!! </body> </html>
Mundohuni tani ta kopjoni me ndihmėn e memories sė punės (copy) kėtė skelet nga koka nė fund (nga <html> deri pėrfshirė </html>), ta transmetoni (paste) nė njė dritare boshe te editorit dhe ta memorizoni si skedar HTML (shih mė sipėr).
Me njė shfletues mund ta vrojtoni tashmė faqen e parė duke klikuar ne butonat vijues file, open file, [shtegu]skedar.html ose duke klikuar dyfish mbi emrin e skedarit nė dosjen (directory) pėrkatėse. Po qe se ja arrini kėsaj, suksese!!!
Hė, s'qenka shumė e vėshtirė, apo jo??
Rekomandim: Dicka qė shumė nuk e dijnė: Ju s'keni nevojė as pėr lidhje me Internetin pėr tė pėrpiluar faqet. Ju keni nevojė vetėm pėr njė shfletues (atė e gjeni nė pothuajse tė gjitha KompaktDisqet e bashkangjitura revistave kompjuterike). Sipas mėnyrės sė pėrshkruar mė lart (file - open file - skedar.html) ju mund tė eksperimentonii lokal (offline né word).
Vetėm pėr sqarim, c'do me thėnė kjo:
HTML ėshtė ndėrtuar nė bazė tė rregullave shumė llogjike. Komandat (tė quajtura edhe Tags [lexohet: tegs, teeks, - sipas njohurive nė anglisht dhe dialektit]) shkruhen gjithmonė nė kllapa me majė (<>) dhe vlejnė tamam vetėm pėr zonėn mes pjesės hapėse (p.sh. <body>) dhe pjesės pėrkatėse mbyllėse (p.sh. </body>).
Komandat e skeletit njė nga njė:
· <html> i thotė shfletuesit se bėhet fjalė pėr njė skedar HTML-je.
· <head> ėshtė zona e informacioneve shtesė. Kėtu mund tė jepen tė dhėna rreth autorit, datės sė pėrpilimit ose udhėzime pėr makinat e kėrkimit (search engines). Kėto informacione janė zakonisht tė padukshme pėr vizitorėt(!). Nė fillim do tė pėrdorim vetėm
· <title>. Sic e tregon edhe emri, ky ėshtė titulli i faqes (nė kėtė rast "HTML-Kurs"). Titulli shfaqet ne rreshtin nė krye tė shfletuesit. Me
· <body> fillon pjesa 'e dukshme', pra pėrmbajtja e faqes brenda dritares sė shfletuesit. Gjithcka nėn <body> ėshtė e dukshme!
Po aty nuk ėshtė vetėm <body>, aty ka edhe dicka nė kllapa. Kėto gjėrat (bgcolor, ...) quhen atribute, pra tė dhėna shtesė rreth njė komande. Ato janė me tė drejtė zgjedhje, pra mund tė vendosen ose jo. Sa mė shumė atribute tė pėrdoren, aq mė e qartė i bėhet shfletuesit se si duhet ta pėrpunojė dhe paraqesė faqen.
Atributet e etiketės <body> :
bgcolor: pėrfaqėson 'background color', pra ngjyrėn e prapavijės.
C'nėnkuptojnė kėto zerot dhe f-tė njėra pas tjetrės? Me anėn e tyre ne i bėjmė tė ditur shfletuesit, se c'ngjyrė dėshirojmė. Kjo ndodh nėpėrmjet sistemit heksadecimal RGB (RedGreenBlue). Kjo tingėllon kaq snob, sa mund tė pėrdoret pėr t'i lėnė pėrshtypje mamasė sė shoqes ("Unė punoj si sistem heksadecimal RGB" - "Dhe sa fitohet atje?"). E pėrkthyer ėshtė Kuq-Jeshil-Blu (pra s'qenka gjė pėr tė shitur mend), nė kufinjtė nga 00 (hic fare) deri ff (maksimum).
Shembull: "#000000" ėshtė ngjyra e zezė (s'pėrmbahet asnjėra prej ngjyrave), "#ffffff" ėshtė e bardha (maksimumi i tė 3 ngjyrave), "#ff0000" ėshtė e kuqja (R ka ff, tė tjerat 0), etj.
Systemi heksadecimal pėrmban shifrat sic vijon: 0-9, pastaj a, b, c, d, e, f (nga mė e vogla tek e madhja). Pra edhe ky kod pėrfaqėson njė ngjyrė: "#86a39a".
Rekomandim: Kijeni gjithmonė parasysh, se kodi pėr ngjyrat pėrmban gjithmonė 6 shifra! Pra, "#0000" ėshtė i pavlefshėm. Edhe nėse dėshironi vetėm tė gjelbėrtėn, duhet tė vendosni edhe zerot pėr ngjyrat tjera ("#00ff00"). Tani qė kemi njohur sistemin e ngjyrave, atributet tjera nuk pėrbėjnė vėshtirėsi!
text: pėrcakton ngjyrėn qė do tė mbajė teksti. I njėjti sistem si pėr prapavijėn. Vetėm kujdes qė teksti dhe prapavija te mos mbajnė tė njėjtėn ngjyrė (e zezė mbi tė zezėn pėlqehet nė artin modern, por megjithatė ėshtė e vėshtirė pėr tu lexuar!)
link: qėndron pėr ngjyrėn e kallausėve (links) para klikimit, kurse
vlink (visited links) pėr kallausėt e vizituar.
Kjo ishte e gjitha, qė duhet ditur pėr krijimin nė parim tė njė skedari HTML.
faqes me pėrmbajtje.
Hapi 2 - Mbishikim i komandave Pra, ne krijuam njė skelet qė duam ta mbushim me pjesėt e tjera.
Njė grumbull pyetjesh dalin tani pėrpara:
· Si mund ta nxjerr emrin tim mé tė madh se té kojshis !?
· Si mund ta urdhėroj shfletuesin qė tė tėrheqe fotot e mija?
· Si mund ta lidh kryeveprėn time nė Internet me faqen e Faruk Kovaqit !?
Kėtu komandat mė tė rėndėsishme
(Pėr tė rikujtuar: tė gjitha komandat tjera shkruhen ne zonen mes <body> dhe </body>)
Tekst i thatė
Tekst, nė mėnyrė qė tė mos pėrmbajė asnjė formatim tė vecantė.
Kalim nė rrjesht tė ri
Pėrfaqėson njė Break, pra njė ndėrrim rrjeshti. Nėse ju nė editor shkruani njė tekst dhe pastaj shtypni 'Enter', kursori hidhet nė rrjeshtin e ardhshėm. Por shfletuesi nuk e kupton kėtė!!! Ai shkruan nė tė njėjtin rrjesht derisa, ose mbaron rrjeshti, ose ai hasėn nė njė <br>. Kjo komando nuk ėshtė e detyrueshme tė mbyllet; </br> zėre se s'ekziston!
Mbishkrimet
<h1>Mbishkrim (gjigant)</h1>
Komanda pėr mbishkrimet. Sipas madhėsisė sė dėshiruar ėshtė i mundur njė interval prej h1 deri tek h6. h1 ėshtė gjigant kurse h6 mezi lexohet. Mė mirė eksperimentoni vetė pak! Kjo komando duhet mbyllur patjetėr, pėrndryshe do tė tregohej e gjithė faqja me madhėsinė qė tregon kjo.
Vėrejtje: Komandot e mbishkrimeve e kalojnė kursorin nė mėnyrė automatike nė rrjeshtin e ri pas etiketės mbyllėse (p.sh. </h1>).
Grafiqet
<img src="skedar.gif">
Kjo ėshtė komanda pėr pėrfshirjen e grafiqeve. Formate tė lejuara nė Internet janė .gif dhe .jpg. Kėto formate janė tė komprimuara (tė ndrydhura) dhe prandaj zėnė pak vend nė memorje.
Pėr qartėsi: img qėndron pėr image (pamje, imazh) dhe src pėr source (burim).
Mos i harroni asnjėherė thonjėzat dyfishe! Nėse ju krijoni njė dosje tuajėn me emrin 'pamje' pėr grafiqet, atėherė shtegu duhej tė ishte "pamje/skedar.gif". Nuk ėshtė e domosdoshme pėr tu mbyllur me </img>!
Rekomandim: Ėshtė mirė tė ja thoni qysh nė fillim shfletuesit madhėsinė e pamjes, sepse kėshtu ai mund ta ndėrtojė mė shpejtė faqen. Madhėsinė e pamjes ju mund ta merrni vesh nga programi juaj pėr grafiqet (p.sh. tek Paint Shop Pro tek 'Informacion pėr pamjen'). Por me tė dhėnat e mėposhtme ju mund tė eksperimentoni vetė derisa tė merrni rezultatin mė optimal. Komandoja <img> zgjerohet kėshtu edhe me atributet nė vijim: <img src="skedar.gif" width="200" height="400"> pėr njė pamje qė ėshtė 200 pika e gjerė dhe 400 pika e lartė. Edhe tė dhėnat nė pėrqindje janė tė mundshme (p.sh. width="50%").
Kallauset
<a href="skedar.htm">Kliko kėtu dhe kallausi tė dėrgon nė njė faqe tjetėr</a>
(hyper-reference??), sidoqoftė kėshtu mund tė bėhen lidhjet me faqet e tjera. Nė shembullin e pėrmendur lidhet njė skedar lokal, d.m.th. njė faqe qė ndodhet nė tė njėjtin servirės (server) nė tė njėjtėn dosje. E qartė?
Pėr tė lidhur njė skedar tė huaj duhet tė jepni adresėn e plotė (URL). Kjo mund tė jetė p.sh. e tillė:
<a href=http://www.geocities.com/rema64/Dreni.html target="haupt">Faqe e huaj</a>
Pėr atributin target nuk keni pse e vrisni trurin njėherė tani pėr tani, e rėndėsishme ėshtė qė adresa e huaj tė vendoset (pėrfshirė http://, etj).
Kujdes: Komanda duhet tė pėrfundojė me </a>! Pėrndryshe shfletuesi nuk e merr vesht se ku perfundon kallausi.
Rekomandim: Adresat ne Internet janė shpesh njė rradhitje e pakuptimtė shkronjash, numrash dhe shenjash, me tė cilat mund tė gaboni gjatė dhėnies nga tastatura. Mė mirė (dhe shpejt) arrihet me thirrjen e faqes pėrkatėse dhe futjen e adresės nėpėrmjet 'Copy/Paste'.
Mesazhet elektronike
<a href="mailto:remzi@pi.be">Mė dėrgo njė mesazh elektronik</a>
Cdonjėri dėshiron tė marrė kontakt herė-pas-here me vizitorėt e faqeve pėr tė dėgjuar mendimin e tyre. Mėnyra mė e lehtė ėshtė dhėnia e adresės elektronike pėr tė dėrguar mesazhe. Parimi i punės ėshtė njėlloj si tek kallauset. Vecse kėtu nė vend tė emrit tė skedarit ose URL jepet "mailto:adresa@jote.plote".
Ankorat
<a href="skedar.htm#anker1">Ankora 1</a> dhe <a name="anker1"></a>
Njė ankorė ėshtė njė pikė kėrcimi brenda-pėr-brenda njė faqeje. Nėse informacioni i dėshiruar qėndron p.sh. nė mesin e njė faqeje tė gjatė dhe vizitori nuk mund ta ruajė mbishikimin mbi faqen, atėherė para fillimit tė kėtij informacioni vendosim komandėn <a name="anker1"></a>. Kjo komandė pėrcakton ankorėn qė thėrritet me klikimin e <a href="skedar.htm#anker1">Ankora 1</a>
Tabelat
Me anė tė tabelave mund tė bėhen mrekullira nė paraqitjen e faqeve (layout). Modeli i njė tabele ka kėtė pamje:
<table> <tr> <td> PERMBAJTJA E TABELES 1 <td> PERMBAJTJA E TABELES 2 </table><tr> qėndron pėr Table Row, d.m.th. hapja e njė rrjeshti tė ri. Nė vijim duhet vendosur njė <td>, pra njė Table Data. Pėr shfletuesin nėnkupton kjo, se kėtu fillon pėrmbajtja e njė tabele.
Sa mė shumė <td> tė pėrcaktohen, aq mė shumė kuti vendosen krahas njėra-tjetrės. Pėrcaktimi i njė etikete tė re <tr> jep sinjalin e njė rrjeshti tė ri.
Njė tabelė e pėrcaktuar kėshtu:
<table> <tr> <td>PERMBAJTJA1 <td>PERMBAJTJA2 <tr> <td>PERMBAJTJA3 <td>PERMBAJTJA4 </table>duket kėshtu me anėn e shfletuesit:
PERMBAJTJA1PERMBAJTJA2 PERMBAJTJA3PERMBAJTJA4
Si atribute tabelės mund t'i japim njė kornizė (<table border="1">), ose njė ngjyrė pėr prapavijėn (<table bgcolor="#cccccc">).
Rekomandim: Komanda pėr tabelat duhet tė mbyllet patjetėr (</table>), pėrndryshe shfletuesi nuk tregon asgjė.
Formatime tė tjera pėr tekste
Renditja
Pėr ta vendosur njė pjesė teksti nė qendėr, pėrdoret komanda <center>. Si pėrherė, kjo komando ėshtė nė fuqi derisa tė mbyllet (</center>). Shfletuesit janė tė parashikuar pėr ta renditur tekstin automatikisht majtas, gjė qė mund tė arrihet edhe me <p align="left">. Renditja nė tė djathtė ėshtė me <p align="right">. Pra align ėshtė njė atribut kurse <p> (paragraph) ėshtė komanda, qė mbyllet me partneren </p>.
Teksti edhe mund tė mblidhet duke formuar njė njėsi mė vehte duke pėrdorur <blockquote> (edhe kjo duhet mbyllur).
Rekomandim: Me anėn e atributeve tė mėsipėrme mund tė formatohet jo vetėm tekst por mund tė renditen edhe grafiqe, mbishkrime, etj...
Provojeni njėherė <img src="skedar.gif" align="right"> ose <h2 align="center">.
Madhėsia dhe ngjyra e tekstit
Pėr tė theksuar pjesė tė tekstit, na vjen nė ndihmė komanda <font> me njė sėrė atributesh. Shembull: <font size="4" color="#ff0000">Ky tekst ėshtė i vecantė falė komandės font dhe atributeve size dhe color</font>
Listat
Renditjet e numėruara bien shumė mirė nė sy, nėse kjo ėshtė bėrė nė formė liste.
Pėr kėtė éshté komanda <li> (si pikat e vecanta nė kėtė faqe). Nėse dikujt nuk i pėlqen pika e mbushur, mund tė provojė edhe <li type="square"> ose bullet, ose circle.
Trashė, Kursiv, Nėnvizuar
Sic ėshtė e mundur edhe me programet e pėrpunimit tė teksteve, edhe nė Internet mund ta paraqitim tekstin trashė (<b></b>), kursiv (<i></i>) ose dhe tė nėnvijėzuar (<u></u>).
Ja kėto ishin rregullat mė tė rėndėsishme. Natyrisht ka edhe njė grumbull tjerash, por pėr fillimin
Mjaftojné kéto .
Hyrje
Tek shumica e atyre, qė shėtisin nėpėr Internet, lind dikur dėshira pėr tė pasur njė faqe tė vetėn.
Fillestarėt (sidomos ata qė s'dinė gjuhė tė huaja ose s'janė mėsuar me termat qė pėrdoren nė Internet) ju ngelet nė kėtė rast tė ngrejnė duart lart. Megjithėse ekziston tashmė shumė literaturė pėr kėtė temė, askush nuk do ja bėnte nder vetes tė lexojė njė libér 500-faqėsh, pėr tė mundur veē me shkruajtur shprehjen mė themeltare tė njė programuesi "Po ku ishi more ju!"
Ky tutorial ka si qėllim tė vendosė njė themel nė Teknikėn e Programimit me HTML, me qėllim qė fillestarėt ta kenė tė lehtė (pastaj qarshafėt e mėdhenj mund t'i lexoni prapėseprapė).
Nė parim vlen: HTML ėshtė e thjeshtė.
Me 20 komanda dhe me skeletin e duhur (shihni pėr kėtė edhe Links) mund tė bėhen gjėra tė mahnitėshme. Por pėr tė pėrpiluar njė faqe VĖRTETĖ tė bukur, qė njerėzit do ta vizitonin me qejf, janė para sė gjithash dy komponentė tė rėndėsishėm:
Idetė dhe materiali
Njė koncept tė cilin dėshironi tė ia paraqitni botės, ka mė shumė vlerė se sa pėrpunimi i tij teknik. O.k., le tė zhytemi tani nė kėnaqėsinė qė tė jep programimi me HTML. Ma besoni; ėshtė kėnaqėsi e vėrtetė [o.k., nė shumicėn e rasteve ;) ].
Tutoriali i merr gjėrat hap pas hapi, pėr tė siguruar qartėsi qysh nė fillim.
Rėndėsi kryesore ka qė ju tė eksperimentoni shumė!
Le tė fillojmė me Hapin 1.
(Njė hap i vogėl pėr ty, njė hap i madh pėr... . Budallallik, )
Hapi1 - Skeleti Shumica e "guidave pėr fillestarėt" janė po kaq domethėnėse sa edhe njė raport gabimi i Windows (Access Violation in Module 007-08/15-4711 - Aha, tani po, e kuptova!).
Nė shumicėn e rasteve as nuk shkruhet fare, se ku me i shkruajtur njėherė komandot e mallkuara tė HTML (unė nė fillim desha t'i shkruaj me Word (!)).
Pra: HTML nuk ėshtė asgjė tjetėr vecse tekst i thatė, neto, d.m.th. mė e mira do ishte tė pėrdorni Editorin mė se normal tė Windows (po, pikėrisht atė nė grupin e mjeteve me simbolin e bllokut tė shėnimeve).
Atje, pra, shkruhen nė njė skedar (file) tė gjitha komandat dhe nė fund skedari memorizohet me mbaresėn .html ose .htm. Kjo ėshtė e rėndėsishme, sepse nga mbaresa ėshtė nė gjendje shfletuesi (browser: Netscape/MicrosoftExplorer/Opera) tė dallojė, qė bėhet fjalė pėr njė skedar pėr Internet.
Rekomandim: Notepad (pra Editori) nuk e ka tė parashikuar memorizimin e skedarėve HTML (.htm ose .html). Pra, ju duhet qė tė ndryshoni vetė kėtė tek dritarja e memorizimit poshtė. Tek "Memorizo si" jepni "skedar.htm" dhe kujdesuni para memorizimit qė tek dritarja e tipit tė skedarėve tė jetė "All Files". Po s'e bėtė kėtė, editori nė mėnyrė automatike i shton emrit tė skedarit njė ".txt" nė fund, gjė qė con nė mosnjohjen e skedarit si skedar qė mund tė hapet nga shfletuesi.
Edhe dicka: Shkruajini tė gjitha komandat me shkronja tė vogla! Kjo ju kursen shumė punė mė vonė, besomani.
Dhe kėtu vijon Skeleti sipas tė cilit ndėrtohen tė gjithė skedarėt pėr Internet:
<html> <head> <title>TITULLI I FAQES</title> </head> <body bgcolor="#000000" text="#ffffff" link="#ff0000" vlink="#00ff00"> DHE KETU VENDOSET PERMBAJTJA!!!! </body> </html>
Mundohuni tani ta kopjoni me ndihmėn e memories sė punės (copy) kėtė skelet nga koka nė fund (nga <html> deri pėrfshirė </html>), ta transmetoni (paste) nė njė dritare boshe te editorit dhe ta memorizoni si skedar HTML (shih mė sipėr).
Me njė shfletues mund ta vrojtoni tashmė faqen e parė duke klikuar ne butonat vijues file, open file, [shtegu]skedar.html ose duke klikuar dyfish mbi emrin e skedarit nė dosjen (directory) pėrkatėse. Po qe se ja arrini kėsaj, suksese!!!
Hė, s'qenka shumė e vėshtirė, apo jo??
Rekomandim: Dicka qė shumė nuk e dijnė: Ju s'keni nevojė as pėr lidhje me Internetin pėr tė pėrpiluar faqet. Ju keni nevojė vetėm pėr njė shfletues (atė e gjeni nė pothuajse tė gjitha KompaktDisqet e bashkangjitura revistave kompjuterike). Sipas mėnyrės sė pėrshkruar mė lart (file - open file - skedar.html) ju mund tė eksperimentonii lokal (offline né word).
Vetėm pėr sqarim, c'do me thėnė kjo:
HTML ėshtė ndėrtuar nė bazė tė rregullave shumė llogjike. Komandat (tė quajtura edhe Tags [lexohet: tegs, teeks, - sipas njohurive nė anglisht dhe dialektit]) shkruhen gjithmonė nė kllapa me majė (<>) dhe vlejnė tamam vetėm pėr zonėn mes pjesės hapėse (p.sh. <body>) dhe pjesės pėrkatėse mbyllėse (p.sh. </body>).
Komandat e skeletit njė nga njė:
· <html> i thotė shfletuesit se bėhet fjalė pėr njė skedar HTML-je.
· <head> ėshtė zona e informacioneve shtesė. Kėtu mund tė jepen tė dhėna rreth autorit, datės sė pėrpilimit ose udhėzime pėr makinat e kėrkimit (search engines). Kėto informacione janė zakonisht tė padukshme pėr vizitorėt(!). Nė fillim do tė pėrdorim vetėm
· <title>. Sic e tregon edhe emri, ky ėshtė titulli i faqes (nė kėtė rast "HTML-Kurs"). Titulli shfaqet ne rreshtin nė krye tė shfletuesit. Me
· <body> fillon pjesa 'e dukshme', pra pėrmbajtja e faqes brenda dritares sė shfletuesit. Gjithcka nėn <body> ėshtė e dukshme!
Po aty nuk ėshtė vetėm <body>, aty ka edhe dicka nė kllapa. Kėto gjėrat (bgcolor, ...) quhen atribute, pra tė dhėna shtesė rreth njė komande. Ato janė me tė drejtė zgjedhje, pra mund tė vendosen ose jo. Sa mė shumė atribute tė pėrdoren, aq mė e qartė i bėhet shfletuesit se si duhet ta pėrpunojė dhe paraqesė faqen.
Atributet e etiketės <body> :
bgcolor: pėrfaqėson 'background color', pra ngjyrėn e prapavijės.
C'nėnkuptojnė kėto zerot dhe f-tė njėra pas tjetrės? Me anėn e tyre ne i bėjmė tė ditur shfletuesit, se c'ngjyrė dėshirojmė. Kjo ndodh nėpėrmjet sistemit heksadecimal RGB (RedGreenBlue). Kjo tingėllon kaq snob, sa mund tė pėrdoret pėr t'i lėnė pėrshtypje mamasė sė shoqes ("Unė punoj si sistem heksadecimal RGB" - "Dhe sa fitohet atje?"). E pėrkthyer ėshtė Kuq-Jeshil-Blu (pra s'qenka gjė pėr tė shitur mend), nė kufinjtė nga 00 (hic fare) deri ff (maksimum).
Shembull: "#000000" ėshtė ngjyra e zezė (s'pėrmbahet asnjėra prej ngjyrave), "#ffffff" ėshtė e bardha (maksimumi i tė 3 ngjyrave), "#ff0000" ėshtė e kuqja (R ka ff, tė tjerat 0), etj.
Systemi heksadecimal pėrmban shifrat sic vijon: 0-9, pastaj a, b, c, d, e, f (nga mė e vogla tek e madhja). Pra edhe ky kod pėrfaqėson njė ngjyrė: "#86a39a".
Rekomandim: Kijeni gjithmonė parasysh, se kodi pėr ngjyrat pėrmban gjithmonė 6 shifra! Pra, "#0000" ėshtė i pavlefshėm. Edhe nėse dėshironi vetėm tė gjelbėrtėn, duhet tė vendosni edhe zerot pėr ngjyrat tjera ("#00ff00"). Tani qė kemi njohur sistemin e ngjyrave, atributet tjera nuk pėrbėjnė vėshtirėsi!
text: pėrcakton ngjyrėn qė do tė mbajė teksti. I njėjti sistem si pėr prapavijėn. Vetėm kujdes qė teksti dhe prapavija te mos mbajnė tė njėjtėn ngjyrė (e zezė mbi tė zezėn pėlqehet nė artin modern, por megjithatė ėshtė e vėshtirė pėr tu lexuar!)
link: qėndron pėr ngjyrėn e kallausėve (links) para klikimit, kurse
vlink (visited links) pėr kallausėt e vizituar.
Kjo ishte e gjitha, qė duhet ditur pėr krijimin nė parim tė njė skedari HTML.
faqes me pėrmbajtje.
Hapi 2 - Mbishikim i komandave Pra, ne krijuam njė skelet qė duam ta mbushim me pjesėt e tjera.
Njė grumbull pyetjesh dalin tani pėrpara:
· Si mund ta nxjerr emrin tim mé tė madh se té kojshis !?
· Si mund ta urdhėroj shfletuesin qė tė tėrheqe fotot e mija?
· Si mund ta lidh kryeveprėn time nė Internet me faqen e Faruk Kovaqit !?
Kėtu komandat mė tė rėndėsishme
(Pėr tė rikujtuar: tė gjitha komandat tjera shkruhen ne zonen mes <body> dhe </body>)
Tekst i thatė
Tekst, nė mėnyrė qė tė mos pėrmbajė asnjė formatim tė vecantė.
Kalim nė rrjesht tė ri
Pėrfaqėson njė Break, pra njė ndėrrim rrjeshti. Nėse ju nė editor shkruani njė tekst dhe pastaj shtypni 'Enter', kursori hidhet nė rrjeshtin e ardhshėm. Por shfletuesi nuk e kupton kėtė!!! Ai shkruan nė tė njėjtin rrjesht derisa, ose mbaron rrjeshti, ose ai hasėn nė njė <br>. Kjo komando nuk ėshtė e detyrueshme tė mbyllet; </br> zėre se s'ekziston!
Mbishkrimet
<h1>Mbishkrim (gjigant)</h1>
Komanda pėr mbishkrimet. Sipas madhėsisė sė dėshiruar ėshtė i mundur njė interval prej h1 deri tek h6. h1 ėshtė gjigant kurse h6 mezi lexohet. Mė mirė eksperimentoni vetė pak! Kjo komando duhet mbyllur patjetėr, pėrndryshe do tė tregohej e gjithė faqja me madhėsinė qė tregon kjo.
Vėrejtje: Komandot e mbishkrimeve e kalojnė kursorin nė mėnyrė automatike nė rrjeshtin e ri pas etiketės mbyllėse (p.sh. </h1>).
Grafiqet
<img src="skedar.gif">
Kjo ėshtė komanda pėr pėrfshirjen e grafiqeve. Formate tė lejuara nė Internet janė .gif dhe .jpg. Kėto formate janė tė komprimuara (tė ndrydhura) dhe prandaj zėnė pak vend nė memorje.
Pėr qartėsi: img qėndron pėr image (pamje, imazh) dhe src pėr source (burim).
Mos i harroni asnjėherė thonjėzat dyfishe! Nėse ju krijoni njė dosje tuajėn me emrin 'pamje' pėr grafiqet, atėherė shtegu duhej tė ishte "pamje/skedar.gif". Nuk ėshtė e domosdoshme pėr tu mbyllur me </img>!
Rekomandim: Ėshtė mirė tė ja thoni qysh nė fillim shfletuesit madhėsinė e pamjes, sepse kėshtu ai mund ta ndėrtojė mė shpejtė faqen. Madhėsinė e pamjes ju mund ta merrni vesh nga programi juaj pėr grafiqet (p.sh. tek Paint Shop Pro tek 'Informacion pėr pamjen'). Por me tė dhėnat e mėposhtme ju mund tė eksperimentoni vetė derisa tė merrni rezultatin mė optimal. Komandoja <img> zgjerohet kėshtu edhe me atributet nė vijim: <img src="skedar.gif" width="200" height="400"> pėr njė pamje qė ėshtė 200 pika e gjerė dhe 400 pika e lartė. Edhe tė dhėnat nė pėrqindje janė tė mundshme (p.sh. width="50%").
Kallauset
<a href="skedar.htm">Kliko kėtu dhe kallausi tė dėrgon nė njė faqe tjetėr</a>
(hyper-reference??), sidoqoftė kėshtu mund tė bėhen lidhjet me faqet e tjera. Nė shembullin e pėrmendur lidhet njė skedar lokal, d.m.th. njė faqe qė ndodhet nė tė njėjtin servirės (server) nė tė njėjtėn dosje. E qartė?
Pėr tė lidhur njė skedar tė huaj duhet tė jepni adresėn e plotė (URL). Kjo mund tė jetė p.sh. e tillė:
<a href=http://www.geocities.com/rema64/Dreni.html target="haupt">Faqe e huaj</a>
Pėr atributin target nuk keni pse e vrisni trurin njėherė tani pėr tani, e rėndėsishme ėshtė qė adresa e huaj tė vendoset (pėrfshirė http://, etj).
Kujdes: Komanda duhet tė pėrfundojė me </a>! Pėrndryshe shfletuesi nuk e merr vesht se ku perfundon kallausi.
Rekomandim: Adresat ne Internet janė shpesh njė rradhitje e pakuptimtė shkronjash, numrash dhe shenjash, me tė cilat mund tė gaboni gjatė dhėnies nga tastatura. Mė mirė (dhe shpejt) arrihet me thirrjen e faqes pėrkatėse dhe futjen e adresės nėpėrmjet 'Copy/Paste'.
Mesazhet elektronike
<a href="mailto:remzi@pi.be">Mė dėrgo njė mesazh elektronik</a>
Cdonjėri dėshiron tė marrė kontakt herė-pas-here me vizitorėt e faqeve pėr tė dėgjuar mendimin e tyre. Mėnyra mė e lehtė ėshtė dhėnia e adresės elektronike pėr tė dėrguar mesazhe. Parimi i punės ėshtė njėlloj si tek kallauset. Vecse kėtu nė vend tė emrit tė skedarit ose URL jepet "mailto:adresa@jote.plote".
Ankorat
<a href="skedar.htm#anker1">Ankora 1</a> dhe <a name="anker1"></a>
Njė ankorė ėshtė njė pikė kėrcimi brenda-pėr-brenda njė faqeje. Nėse informacioni i dėshiruar qėndron p.sh. nė mesin e njė faqeje tė gjatė dhe vizitori nuk mund ta ruajė mbishikimin mbi faqen, atėherė para fillimit tė kėtij informacioni vendosim komandėn <a name="anker1"></a>. Kjo komandė pėrcakton ankorėn qė thėrritet me klikimin e <a href="skedar.htm#anker1">Ankora 1</a>
Tabelat
Me anė tė tabelave mund tė bėhen mrekullira nė paraqitjen e faqeve (layout). Modeli i njė tabele ka kėtė pamje:
<table> <tr> <td> PERMBAJTJA E TABELES 1 <td> PERMBAJTJA E TABELES 2 </table><tr> qėndron pėr Table Row, d.m.th. hapja e njė rrjeshti tė ri. Nė vijim duhet vendosur njė <td>, pra njė Table Data. Pėr shfletuesin nėnkupton kjo, se kėtu fillon pėrmbajtja e njė tabele.
Sa mė shumė <td> tė pėrcaktohen, aq mė shumė kuti vendosen krahas njėra-tjetrės. Pėrcaktimi i njė etikete tė re <tr> jep sinjalin e njė rrjeshti tė ri.
Njė tabelė e pėrcaktuar kėshtu:
<table> <tr> <td>PERMBAJTJA1 <td>PERMBAJTJA2 <tr> <td>PERMBAJTJA3 <td>PERMBAJTJA4 </table>duket kėshtu me anėn e shfletuesit:
PERMBAJTJA1PERMBAJTJA2 PERMBAJTJA3PERMBAJTJA4
Si atribute tabelės mund t'i japim njė kornizė (<table border="1">), ose njė ngjyrė pėr prapavijėn (<table bgcolor="#cccccc">).
Rekomandim: Komanda pėr tabelat duhet tė mbyllet patjetėr (</table>), pėrndryshe shfletuesi nuk tregon asgjė.
Formatime tė tjera pėr tekste
Renditja
Pėr ta vendosur njė pjesė teksti nė qendėr, pėrdoret komanda <center>. Si pėrherė, kjo komando ėshtė nė fuqi derisa tė mbyllet (</center>). Shfletuesit janė tė parashikuar pėr ta renditur tekstin automatikisht majtas, gjė qė mund tė arrihet edhe me <p align="left">. Renditja nė tė djathtė ėshtė me <p align="right">. Pra align ėshtė njė atribut kurse <p> (paragraph) ėshtė komanda, qė mbyllet me partneren </p>.
Teksti edhe mund tė mblidhet duke formuar njė njėsi mė vehte duke pėrdorur <blockquote> (edhe kjo duhet mbyllur).
Rekomandim: Me anėn e atributeve tė mėsipėrme mund tė formatohet jo vetėm tekst por mund tė renditen edhe grafiqe, mbishkrime, etj...
Provojeni njėherė <img src="skedar.gif" align="right"> ose <h2 align="center">.
Madhėsia dhe ngjyra e tekstit
Pėr tė theksuar pjesė tė tekstit, na vjen nė ndihmė komanda <font> me njė sėrė atributesh. Shembull: <font size="4" color="#ff0000">Ky tekst ėshtė i vecantė falė komandės font dhe atributeve size dhe color</font>
Listat
Renditjet e numėruara bien shumė mirė nė sy, nėse kjo ėshtė bėrė nė formė liste.
Pėr kėtė éshté komanda <li> (si pikat e vecanta nė kėtė faqe). Nėse dikujt nuk i pėlqen pika e mbushur, mund tė provojė edhe <li type="square"> ose bullet, ose circle.
Trashė, Kursiv, Nėnvizuar
Sic ėshtė e mundur edhe me programet e pėrpunimit tė teksteve, edhe nė Internet mund ta paraqitim tekstin trashė (<b></b>), kursiv (<i></i>) ose dhe tė nėnvijėzuar (<u></u>).
Ja kėto ishin rregullat mė tė rėndėsishme. Natyrisht ka edhe njė grumbull tjerash, por pėr fillimin
Mjaftojné kéto .
|
